Resistentie tegen antibiotica: als uridine de poorten van de bacteriën forceert

Een groep vorsers heeft dat proces opgehelderd en reikt daarmee een eenvoudige strategie aan om de werkzaamheid van aminosiden te verhogen.

Om hun effect te kunnen uitoefenen, moeten aminosiden door de barrière geraken die de bacteriën beschermt, zoals de dubbele membraan van E. coli, een verwekker van urineweginfectie, septikemie en endocarditis. Zodra ze in de bacterie zitten, blokkeren ze de eiwitsynthese, waardoor de bacterie afsterft. Een aantal E. coli-stammen is evenwel resistent tegen aminosiden. Naar schatting hebben die resistente bacteriën in 2019 wereldwijd 829 000 dodelijke slachtoffers gemaakt. We hebben altijd gedacht dat aminosiden aan de wand kleven en dan passief door de wand geraken zonder specifieke transporter. Bij onderzoek van de stress die aminosiden veroorzaken bij Vibrio cholerae, de verwekker van cholera, heeft de onderzoeksgroep echter een opmerkelijke correlatie vastgesteld tussen de werkzaamheid van aminosiden en de aanwezigheid van suikertransporters op het oppervlak van de bacteriën.

Via die transporters geraken koolhydraten in de bacterie om de bacterie van energie te voorzien. De vorsers hebben dan de hypothese geformuleerd dat aminosiden misschien via die ingangspoorten zouden kunnen binnendringen. In experimenten op E. coli hebben ze aangetoond dat aminosiden inderdaad actief in de bacterie dringen via die suikertransporters.

De wetenschappers hebben 200 stoffen getest op humane, met E. coli besmette biologische stalen en in een diermodel van urineweginfectie. Dat heeft hen op het spoor gebracht van uridine. Uridine verdubbelt de hoeveelheid suikertransporters bij E. coli en vertienvoudigt de gevoeligheid van de bacteriën voor aminosiden. De vorsers hebben ook vastgesteld dat resistente en zelfs multiresistente stammen in aanwezigheid van uridine weer doorlaatbaar en gevoelig werden voor aminosiden. Soortgelijke effecten hebben ze waargenomen bij veel andere bacteriën.

Dat zou belangrijke klinische implicaties kunnen hebben. Doordat uridine de penetratie van aminosiden verhoogt, volstaat misschien een lagere dosering van aminosiden, waardoor het risico op resistentie en toxiciteit zou verkleinen. Je zou aminosiden dan ook kunnen voorschrijven bij ernstige infecties zoals endocarditis en septische shock.