Een opgelegde hervorming, een verraden beroep: we mogen de Belgische geneeskunde niet laten wegkwijnen

Op 7 juli leggen ze het werk neer. Niet om zich aan hun opdracht te onttrekken, maar net om die te vrijwaren. Huisartsen, specialisten, tandartsen, kinesitherapeuten … ze dragen allen dezelfde bezorgdheid. Minister Frank Vandenbroucke heeft zonder echt overleg een voorstel tot hervorming uitgewerkt, dat volgens hen het evenwicht, de kwaliteit en de duurzaamheid van ons gezondheidszorgstelsel bedreigt.

Al weken horen we de argumenten van de ministeriële kabinetten, de slogans van de ziekenfondsen, de beloften van rationalisering. Maar misschien is het tijd om ook eens te luisteren naar de zorgverstrekkers, die dagelijks fragiele patiënten, urgenties en complexe werkelijkheden zien. Op 7 juli nemen zij het woord, niet om corporatistische belangen te verdedigen, maar voor een fundamenteel recht, het recht op waardige zorg door een systeem dat diegenen respecteert die het systeem doen leven.

Zo is de boodschap van dr. A. en dr. G., dermatologen, duidelijk: “Die beweging is niet gericht tegen de patiënten, maar heeft net tot doel ervoor te zorgen dat de patiënten een toegankelijke, menselijke en goede zorg kunnen blijven krijgen.”

Een terreingeneeskunde, die wordt opgeofferd om het Britse model over te nemen

De minister wil de partiële conventionering afschaffen, een strikt maximum van “ereloonsupplementen”* opleggen en een gecentraliseerd model invoeren dat geïnspireerd is op de Britse NHS. Voor de artsen komt dat neer op een vernietiging van de fundamenten van een systeem, waarvoor we alom worden benijd.

“Wat die hervorming voorstelt, is niet meer billijkheid, maar minder geneeskunde”, betoogt dr. A. “Ik zie patiënten na 20 uur, dringend, omdat ze nergens naartoe kunnen gaan. Als men ons een rigide, op ziekenhuizen gecentreerd model wil opleggen, zullen die consultaties verdwijnen. De wachttijden zullen sterk toenemen. En de kwaliteit zal eronder lijden.”

Het wetsontwerp is geïnspireerd op het systeem van de Britse NHS, dat de twee artsen goed kennen. “In Engeland betaal je niets, maar je moet er wel lang op wachten. Maanden voor een specialist, soms jaren voor een operatie. En het gevolg daarvan is dat de patiënten te laat komen zodat er soms niets meer voor hen kan worden gedaan. Dat willen we te allen prijzen vermijden.” Dr. G. gaat nog verder: “We willen geen anonieme geneeskunde die wordt gestuurd door algoritmes en excel-tabellen. We willen verantwoordelijk blijven. En vooral dicht bij de patiënten. Dat is geen privilege, dat is onze roeping.”

Dr. G. voegt er nog aan toe: “Als je een hervorming wilt doorvoeren, volstaat het niet een buitenlands systeem te kopiëren. Je moet de concrete gevolgen ervan op het terrein begrijpen. En op het terrein zullen het de kwetsbaarsten zijn die er als eersten voor zullen opdraaien.”

Een hervorming zonder overleg, een systeem aan het infuus

Wat de gezondheidswerkers vooral hekelen, is de methode: een tekst die wordt opgelegd zonder dialoog, dogmatische maatregelen en een politieke communicatie, die de artsen stigmatiseert.

“Men heeft ons ontvangen, maar men heeft ons niet gehoord. En al die tijd laat men uitschijnen dat we profiteurs zijn. Dat is weerzinwekkend. We oefenen ons beroep niet uit voor het geld, maar om te verzorgen. En soms gratis, als het moet”, benadrukt dr. A.

De kleine structuren worden erg bedreigd. Multidisciplinaire kabinetten, beeldvormingscentra, orthodontisten, perifere specialisten… Allen dreigen te moeten sluiten als te lage maximumhonoraria worden opgelegd zonder herziening van de nomenclatuur, waarschuwt dr. G. “Als de ereloonsupplementen hoogstens 25% mogen bedragen, worden investeringen onmogelijk. En het zijn onze verpleegkundigen, onze secretaresses, onze patiënten die daar als eersten de prijs voor zullen betalen.”

“In mijn gemeente is er al geen kinderarts en geen psychiater meer. Als de kabinetten morgen sluiten bij gebrek aan middelen, zullen de patiënten geen alternatief meer hebben. Ze zullen naar de spoedafdeling gaan, of ze zullen nergens naartoe gaan. Is dat echt wat we willen?”, vraagt dr. G. zich af.

En ze vervolgt: “Men spreekt van gelijkheid, maar die hervorming zal net nog meer mensen uitsluiten. De kwaliteit van de zorg zal voor iedereen verminderen. Men is een evenwichtig model aan het ontmantelen zonder een beter voor te stellen.”

De vrijheid van artsen aan banden leggen

Achter de belofte van een betere toegankelijkheid schuilt volgens de artsen een zuiver technocratische logica. “Men wil ons regels opleggen zonder onze werkelijkheid te begrijpen. Een Riziv-nummer schrappen zonder rechterlijke uitspraak? Het medisch geheim schenden in naam van staatscontrole? Dat is onaanvaardbaar. Je gaat niet beter verzorgen door diegenen die het goed menen, te straffen voor enkele zwarte schapen. Je kan beter verzorgen als je luistert naar de mensen die verzorgen”, voegt dr. G. er nog aan toe.

En het risico is reëel: medische verwoestijning, exodus van specialisten, overbelasting van de ziekenhuizen, explosie van de wachttijden. En vooral een breuk in het vertrouwen tussen artsen, patiënten en het beleid.

Weerstand bieden om te kunnen blijven verzorgen

De zienswijze van de zorgverstrekkers komt nauwelijks aan bod in de media, maar wordt bedolven onder slogans, cijfers en misleidende reclameboodschappen. Daarom hebben duizenden gezondheidswerkers zich aangesloten bij de Belgische Unie van Zorgverstrekkers, een apolitiek, transdisciplinair collectief, dat ontstaan is op het terrein en al meer dan 8500 leden telt.

“Ik zal er op 7 juli niet zelf kunnen zijn, maar ik sta volledig achter mijn collegae. En ik zal blijven vechten, waar ik ook ben, voor een goede, menselijke, efficiënte geneeskunde”, concludeert dr. A. “De Belgische geneeskunde is niet perfect. Maar ze is wel menselijk, competent en toegankelijk. We mogen ze niet opofferen voor een koud, gecentraliseerd en ontmenselijkt model.”

Laten we ons verenigen om de zorg te verdedigen

Dr. A. en dr. G. raden alle gezondheidswerkers aan zich aan te sluiten bij de Belgische Unie van Zorgverstrekkers. “Laat uw stem horen, informeer uw patiënten, teken petities tegen de hervorming, verspreid getuigenissen. Die strijd behelst meer dan onze eigen belangen, maar gaat over de toekomst van de geneeskunde in België. Onze toekomst en die van uw naasten. De toekomst van iedereen”, concludeert dr. G.

Laat de Belgische geneeskunde niet wegkwijnen.

We zullen die allemaal ooit nodig hebben. De zorgverstrekkers weten dat. Daarom staan ze nu op de barricades. Voor het te laat is.

* In de debatten wordt vaak de term “ereloonsupplementen” gebruikt. Die weerspiegelt echter niet de conventionele werkelijkheid. Het ereloon zoals gedefinieerd in de akkoorden tussen artsen en ziekenfondsen stemt overeen met de waarde die de verplichte verzekering aanvaardt om een bepaalde prestatie terug te betalen, ongeacht de reële kosten ervan voor de zorgverstrekker. De medische praktijkvoering verschilt echter sterk volgens de context: vrij beroep versus ziekenhuisarts, technische uitrusting, bijscholing, tijd die aan de patiënt wordt besteed, betaald personeel enz. Een aantal artsen vindt dat het geconventioneerde tarief niet volstaat om een goede behandeling conform de beroepsstandaarden te waarborgen. Daarom passen ze “vrije” erelonen toe, d.w.z. aangepast aan de realiteit op het terrein, om de investeringen te kunnen dekken die nodig zijn voor een verantwoordelijke, innovatieve en duurzame praktijkvoering. Die vrijheid wordt gestuurd door transparantie ten aanzien van de patiënten en de medische ethiek.