Psychotherapie en psychedelica: ethische aspecten (Neuro-Psychiatrie 2024)

Esketamine is in de Verenigde Staten al sinds meerdere jaren geïndiceerd bij de behandeling van een resistente depressie. Zeer binnenkort zullen allicht nog andere psychedelica erkend worden in bepaalde indicaties: ecstasy en ibogaïne bij een posttraumatische stressstoornis, psilocybine en DMT (ayahuasca) bij depressie en LSD bij angst en alcoholisme.

Gerandomiseerde, gecontroleerde studies stoten op tal van uitdagingen: reproduceerbaarheid van de resultaten, mobilisatie van de zorgverstrekkers, risico op ontstaan van een psychose bij patiënten die sowieso al fragiel zijn, hallucinaties op lange termijn, inclusie- en exclusiecriteria en tot slot “Zal een ‘slechte kandidaat’ er op lange termijn gevolgen van ondervinden?”

De American Psychiatric Association erkent dat er positieve signalen zijn, maar vindt het nog te vroeg om psychedelica voor te schrijven. Het is wachten op meer bewijsmateriaal.

Wat met de toegang tot dergelijke stoffen? Wie zal ze kunnen krijgen? Wie gaat de kosten dragen? Hebben we genoeg therapeuten om al die patiënten te behandelen? Is groepstherapie met psychedelica een mogelijkheid? Psychedelica beïnvloeden het bewustzijn en kunnen de persoonlijkheid veranderen. De patiënt moet dus zijn toestemming geven voor je zo’n behandeling start.

Psychedelica kunnen existentiële zorgen opwekken en kunnen tot gevolg hebben dat mensen hun kijk op de wereld ter discussie gaan stellen. Hoe moeten psychiaters een ‘levercrisis’ veroorzaakt door psychedelica aanpakken? De therapeut moet neutraal blijven op ideologisch, ontologisch en theologisch vlak.

We mogen psychedelica niet zien als een panacee. We moeten erkennen dat ze heilzame effecten hebben, maar ook nadelen vertonen. We moeten ook nadenken over de gevolgen van herhaald gebruik van psychedelica en het risico op gebruik van psychedelica in niet-erkende indicaties.

Welke patiënten zijn ‘goede kandidaten’ voor psychedelica? Daar hebben we geen flauw idee van. Als een patiënt wordt geweigerd voor zo’n behandeling, zou dat voor hem nadelig kunnen uitvallen. Is zo’n behandeling geschikt voor mensen met een familiaire voorgeschiedenis van psychose? Wat met traumata, comorbide psychiatrische aandoeningen, adolescenten, persoonlijkheidsstoornissen?

De studieprotocollen zijn overigens niet homogeen. We moeten duidelijke afspraken maken over het aantal sessies, het type sessie en het type psychotherapie.

Enkele weken geleden heeft de FDA de vraag tot commercialisering van ecstasy bij posttraumatische stressstoornis verworpen, vooral bij gebrek aan dubbelblinde studies. Het is inderdaad erg moeilijk dergelijke studies op te starten. Bovendien kan ecstasy cardiovasculaire bijwerkingen veroorzaken en hepatotoxisch zijn.