Koude of warmte, welke van de twee doodt het meest? En hoelang nog?

Volgens een wereldwijde analyse is 9,4% van de sterfte toe te schrijven aan ongewone temperaturen: 8,5% aan koude en slechts 0,9% aan warmte, dus een verhouding van bijna 9 op 1.

Dat is toe te schrijven aan de vorm van de blootstelling-responscurve. Die is inderdaad vaak U- of J-vormig: de sterfte stijgt zowel onder als boven de temperatuur die correleert met de laagste sterfte, die eigen is aan elk gebied. Een opeenvolging van matig koude dagen, ook als die als gematigd worden ervaren, oefent chronische fysiologische stress uit op vatbare mensen.

Het voorbeeld van Barcelona tussen 2000 en 2018 illustreert dat fenomeen mooi: 10 772 extra cardiovasculaire sterfgevallen toegeschreven aan koude en slechts 556 aan warmte, grotendeels doordat de temperatuur op de meeste waargenomen dagen lager was dan de optimale temperatuur van 23,6 °C.

Maar als je het relatieve risico bekijkt, correleerde de warmste dag tijdens de studie (32,1 °C) met een 240% hoger overlijdensrisico en de koudste dag (1,4 °C) met een 50% hoger overlijdensrisico. Zo’n verzengende dag heeft zich echter maar één keer voorgedaan in 19 jaar.

Maar gezien de klimaatverandering zou dat weleens kunnen veranderen. Door de stijgende frequentie van episoden van extreme warmte breidt de risicocurve uit tot nog niet-waargenomen temperaturen, wat de belasting voor de gezondheid nog zal verhogen. Verwacht wordt dat de sterfte aan hitte veel meer zal stijgen dan de daling van de sterfte aan koude. Kortom, om meer levens te redden in tijden van klimaatopwarming, moeten we dringend meer preventieve maatregelen gaan nemen om overlijdens als gevolg van de hitte te voorkomen.